Laten we onze discussie over biologisch-dynamische landbouw voortzetten door het te hebben over humus, een sleutelelement voor natuurlijke teelt. Een moestuin telen zonder gifstoffen te gebruiken is alleen mogelijk door te zorgen voor al het leven dat zich in de bodem bevindt, wat het mogelijk maakt om de juiste humus te produceren voor elk gewas. De aanwezigheid van humus zorgt voor de juiste voeding voor de plant, waardoor deze gezond wordt enbijdragen aan de preventie van ziekten en plagen.

De tekst die je hieronder leest is geschreven dankzij de bijdrage van Michele Baio. Michele, een biodynamische boer, consultant en trainer van de Vereniging voor Biodynamische Landbouw afdeling Lombardije, heeft zijn ervaring en kennis aan ons beschikbaar gesteld.

Kweken zonder gif

Het vermijden van het gebruik van gifstoffen in de groenteteelt is mogelijk, maar niet triviaal. Het opgeven van traditionele vormen van verdediging tegen insecten en ziekten vereist het vermogen om hulpbronnen te activeren die inherent zijn aan de natuurlijke omgeving, zodat planten gezond zijn en dus niet gevoelig voor tegenspoed. We kunnen gifstoffen beschouwen als alle stoffen die werken door insecten en micro-organismen te doden: nietWe hebben het hier alleen over chemicaliën die in de moderne landbouw worden gebruikt, maar ook over enkele belangrijke behandelingen in de biologische landbouw, zoals koper, zwavel en pyrethrum.

Een stof zoals koper wordt gebruikt om plantenziekten te bestrijden, maar het brengt neveneffecten met zich mee doordat het nuttige micro-organismen doodt. Door elk jaar koper in een perceel te verspreiden, breng je te veel van deze stof in het milieu, die bacteriën niet kunnen afbreken.

De biologisch-dynamische teelt verwerpt het systematische gebruik van dergelijke behandelingen, die voorbehouden zijn aan zeldzame noodgevallen, meestal te wijten aan fouten van de landbouwer bij de toepassing van de methode. Rudolf Steiner heeft het nooit gehad over het gebruik van giftige stoffen zoals koper of pyrethrum in de biologisch-dynamische landbouwpraktijken. Een gezonde bodem is in staat om te reageren op tegenslagen, kan wordengeholpen met minder invasieve producten, zoals afkooksels, etherische oliën, houtpasta's en andere preparaten. Deze natuurlijke stoffen hebben geen bijwerkingen, ze stimuleren alleen de hulpbronnen die inherent zijn aan de omgeving en activeren positieve processen die leiden tot een oplossing van het probleem.

Men kan echter niet van de ene op de andere dag overschakelen op de biologisch-dynamische methode door afstand te doen van de verdedigingssystemen die tot nu toe in de tuin werden gebruikt. De omschakeling van de bodem is een langzaam proces, waarbij het gebruik van gifstoffen geleidelijk wordt verminderd. Een belangrijke basis voor het bepalen van de gezondheid van planten in de tuin is ervoor te zorgen dat ze humus hebben, vande voorkeur boven kunstmatige voeding door oplosbare meststoffen.

Biodynamische landbouw betekent zorg dragen voor de aarde en de levensvormen die erin leven: de grond die we verbouwen wordt bevolkt door een veelheid aan insecten en micro-organismen. Deze kleine wezens zijn de bewakers van de natuurlijke processen die ervoor zorgen dat gewassen zich kunnen ontwikkelen. Hun werk maakt de afbraak van organisch materiaal tot voedingsstoffen mogelijk.De moderne landbouw vergeet deze vitale rijkdom en creëert een model dat lijkt op het industriële model: als er grondstoffen nodig zijn, worden ze kant-en-klaar geleverd, met bemesting, terwijl elke verstoring door insecten of schimmels wordt uitgeroeid met behandelingen.

De vruchtbaarheid van een bodem is nauw verbonden met de aanwezigheid van leven dat inherent is aan de bodem zelf: insecten en micro-organismen produceren humus, sporigene organismen genaamd mycorrhizae gaan symbiotische relaties aan met de wortels waardoor de plant het goed kan opnemen.

Humus en juiste plantenvoeding

Humus is een stof die wordt gevormd door actieve micro-organismen in de bodem door droge plantaardige stoffen die op de grond vallen (bladeren en takken) en andere organische resten om te zetten. Door het afbraakproces wordt een colloïdale gel gevormd die voedingsstoffen bevat, gebonden door 75% water.

Er is niet één type humus: elke omgeving creëert zijn eigen humus, door de geologie van de bodem, de verschillende organische stoffen die erin zijn afgezet, maar ook door de relatie tussen de bodem en de aanwezige planten. Wanneer de plant een relatie aangaat met de omgeving, heeft hij de productie van een bepaald type humus nodig, dat nodig is voor zijn voeding. Op zijn beurt kan de plant via zijn wortelsZo is er een humus die gevormd wordt voor tomaten, een andere voor wortelen en weer een andere voor sla: de grond van een moestuin waar twintig verschillende groenten worden verbouwd, zal twintig soorten humus creëren.

Voeden met humus is iets heel anders dan het chemisch toedienen van de nodige voedingsstoffen door middel van oplosbare zouten. De term 'oplosbare zouten' verwijst naar alle meststoffen die snel vrijkomen, die van chemische synthese, maar ook naar sommige natuurlijke meststoffen zoals kippenmest of mestkorrels.

Door in water oplosbare stoffen in de bodem te brengen, wordt een probleem gecreëerd: voedingsstoffen worden gemakkelijk weggespoeld door regenval en irrigatie, waardoor zouten worden geconcentreerd in de ondoordringbare lagen van de bodem. Voedingsstoffen hopen zich dan diep in de bodem op, waar ook de waterafzettingen zich bevinden waaruit de planten putten, waardoor het zoutgehalte van het afgezette water toeneemt.

Op celniveau hebben planten een bepaalde verhouding tussen water en zouten in elke cel nodig (wet van osmose). Als de plant afzonderlijk kan putten uit zouten en water, kan hij deze verhouding reguleren. Dit is wat er in de natuur gebeurt, waar de plant oppervlakkige fasciculaire wortels heeft om zichzelf te voeden en diepe penwortels om zichzelf water te geven.

Wanneer de plant een overschot aan zouten heeft, moet hij water opnemen om dit in evenwicht te brengen, maar als het water waarover hij beschikt op zijn beurt zout is, is het niet langer mogelijk om het evenwicht te herstellen. Het plantenorganisme blijft in een situatie van een overschot aan zout, om dit in evenwicht te brengen zal het proberen om continu water op te nemen, maar tegelijkertijd zal het meer zout opnemen. Het resultaat is een vicieuze cirkel die de planten verzwakt.

Met humus gebeurt dit niet omdat het een voedingsstof is die langzaam vrijkomt: het kan maandenlang in de bodem ter beschikking van de wortels blijven zonder diep te gaan. Humus wordt opgenomen door oppervlaktewortels, die de planten gebruiken voor voedingsstoffen, terwijl penwortels diep naar beneden gaan waar ze schoon water vinden. Op deze manier is het plantenorganisme in staat tot zelfregulering van de voeding.hoeveelheid zout in zijn cellen, waardoor hij gezond en vitaal is.

Dit verschil tussen mest en humus verklaart waarom planten die behandeld zijn met oplosbare mest zwakker zijn en daardoor vatbaarder voor ziekten. Wanneer in de natuur een element ongezond is, sterft het gemakkelijk af: schimmels en bacteriën passen gewoon natuurlijke selectie toe en vallen verzwakte planten aan. De kweker die oplosbare mest heeft gebruikt, moet daaromgrijpen vaak in om gewassen te verdedigen en nemen daarom hun toevlucht tot vergif.

De biologisch-dynamische praktijk heeft een ander standpunt: het bevordert natuurlijke voeding, gericht op het creëren van een evenwicht, waardoor problemen gemakkelijker kunnen worden vermeden. De biologisch-dynamische boer beschouwt humus als een waardevol kapitaal dat de tuin beschermt tegen tegenspoed en vergiftiging van het milieu voorkomt.

Artikel door Matteo Cereda, geschreven met technisch advies van Michele Baio, biodynamische boer en trainer.